συντετμημένο κείμενο του Άκη Ν. Λιλιόπουλου
Καθηγητού-Πρωτοψάλτου της Ιεράς Αρχιεπισκοπής Αθηνών
από το site της Ι.Μητροπόλεως Κωνσταντίας Αμμοχώστου
Καθηγητού-Πρωτοψάλτου της Ιεράς Αρχιεπισκοπής Αθηνών
από το site της Ι.Μητροπόλεως Κωνσταντίας Αμμοχώστου
Ελεημοσύνη είναι η αμέριστη και απλόχερη αυτοθυσία προς τον συνάνθρωπο μας.
Είναι με άλλα λόγια η έμπρακτη εκδήλωση αγάπης προς τον συνάνθρωπό μας.
Σημαίνει ότι σπλαγχνίζομαι και ελεώ κάποιον. Συνήθως εννοούμε την υλική προσφορά προς τον πάσχοντα συνάνθρωπο μας (είτε από το περίσσευμα, είτε από το υστέρημα μας).
Δεν είναι όμως αποκλειστικά και μόνο αυτό.
«Η ελεημοσύνη είναι πρωτίστως αρετή της καρδίας και δευτερευόντως των χειρών».
Δεν πρέπει λοιπόν να σκεφτεί κάνεις ότι μη έχοντας υλικά αγαθά δεν μπορεί να κάνει ελεημοσύνη
Διότι ελεημοσύνη είναι και ένα ποτήρι κρύο νερό που θα προσφέρουμε στο όνομα του Χριστού.
Ελεημοσύνη είναι και μία ευχή που θα κάνουμε στον Χριστό για κάποιον αδελφό μας.
Ελεημοσύνη είναι και η λύπη που θα δοκιμάσουμε για μία δοκιμασία ή αρρώστια του αδελφού μας.
Ελεημοσύνη είναι η συμπαράσταση σε μία δύσκολη στιγμή του συνανθρώπου μας.
Ελεημοσύνη είναι η συμμετοχή του εαυτού μας, στις δυσκολίες των συνανθρώπων μας.
Ελεημοσύνη είναι να είσαι «άνθρωπος» και να έχεις ψυχή και καρδιά.
«ὁ ἀτιμάζων πένητας ἁμαρτάνει, ἐλεῶν δὲ πτωχοὺς μακαριστός» (Παροιμ. 14,21).
σε άλλο σημείο αναφέρεται
«δανείζει Θεῷ ὁ ἐλεῶν πτωχόν, κατὰ δὲ τὸ δόμα αὐτοῦ ἀνταποδώσει αὐτῷ.» (Παροιμ. 19,17).
Στους μακαρισμούς στο όρος των Ελαιών, ο Κύριος είχε τονίσει εμφαντικά: «μακάριοι οἱ ἐλεήμονες, ὅτι αὐτοὶ ἐλεηθήσονται.» (Μτθ. 5,7).
Ο πέμπτος μακαρισμός του Κυρίου αναφέρεται στους ελεήμονες:
« Μακάριοι οι ελεήμονες, ότι αυτοί ελεηθήσονται».
Ο Ιησούς Χριστός ο οποίος μακαρίζει τους ελεήμονες, είναι ο Ίδιος οικτίρμων και ελεήμων, μακρόθυμος, πολυέλεος και πολυεύσπλαχνος κατά τον λόγο του προφήτου Δαβίδ.
Αφού όμως ο Θεός είναι ελεήμων και μας προτρέπει να γίνουμε κι εμείς ελεήμονες, επομένως μας προτρέπει να ομοιάσουμε σε Αυτόν.
Ο άνθρωπος, λοιπόν, που είναι ελεήμων, είναι μιμητής του Κυρίου. Ο ιερός Χρυσόστομος λέγει ότι η ελεημοσύνη είναι μεγάλο αγαθό και δώρο του Θεού και όταν την εξασκούμε μας εξομοιώνει, κατά το δυνατόν, με τον Θεό.
Και συνεχίζει ο Άγιος: «Η ελεημοσύνη είναι σπουδαιότερο από το να ανασταίνει κανείς νεκρούς.
Διότι είναι πολύ πιο σπουδαίο να δώσεις τροφή στον Χριστό που πεινά, παρά να αναστήσεις νεκρούς στο όνομα του Χριστού. Στην πρώτη περίπτωση εσύ ευεργετείς τον Χριστό, στην δεύτερη περίπτωση ο Χριστός ευεργετεί εσένα.
Και αμείβεται κανείς όταν ευεργετεί, όχι όταν τον ευεργετούν. Η δε αμοιβή την οποία μας δίδει ο Χριστός για την ελεημοσύνη που κάνουμε στο όνομα Του, είναι το μέγα Του...έλεος».
Ο ελεήμων άνθρωπος προσφέρει ανθρώπινη αγάπη στον αδελφό του και δέχεται από τον ελεήμονα Χριστό το θείο έλεος.
Προσφέρει στον αδελφό του αγαθά φθαρτά και πρόσκαιρα και δέχεται αγαθά θεία και αιώνια.
Όσο περισσότερο ανοίξουμε την καρδιά μας και δώσουμε την αγάπη μας στους αδελφούς μας, δηλαδή στους αδελφούς του Χριστού, τόσο περισσότερο θα δεχθούμε μέσα μας την δική Του αγάπη.
Αν μετατρέψουμε την καρδιά μας σε μία πηγή από όπου αναβλύζει η αγάπη προς τους αδελφούς, τότε θα τρέξει και προς εμάς το θείο έλεος από την πηγή του ελέους, τον Χριστό.
Ο Θεός, λέγει ο ιερός Χρυσόστομος, ζητά από εμάς να λάβει αφορμή, για να μάς προσφέρει όλα τα αγαθά Του. Όταν επομένως κανείς ξοδεύει για ελεημοσύνη, τότε πλουτίζει, τότε είναι μακάριος και τρισμακάριος. Όταν η καρδιά μας εκχυλίζει το έλεος, τότε έχουμε στην κατοχή μας όλα τα πλούτη του Θεού τα ουράνια.
Όμως ο Θεός δεν θέλει απλώς και μόνο να ελεούμε τους αδελφούς μας. Θέλει να πράττουμε την ελεημοσύνη χαρούμενα, με ανοιχτή καρδιά. Ιλαρόν γαρ δότην αγαπά ο Θεός, όπως λέγει ο Απόστολος Παύλος.
Εκείνος που συμπαραστέκεται στον αδελφό του και πιστεύει ότι ο αδελφός του είναι ο ίδιος ο Χριστός, πρέπει να χαίρεται που αξιώνεται να εργάζεται το έργο της αγάπης. Διότι είναι παράλογο να ανακουφίζουμε τον πόνο του αδελφού μας και εμείς να λυπούμαστε.
Εκείνος που ενεργεί την ελεημοσύνη με τον τρόπο που θέλει ο Θεός, χαίρεται πάντα και ευχαριστεί τον Κύριο για ο,τι μπόρεσε να κάμει.
Στο πρόσωπο του αδελφού του που βοηθά, βλέπει τον Κύριο και το γεγονός αυτό δίνει φτερά στην ψυχή του και φθάνει ψηλά στους ουρανούς.
Εκεί ακούει, όπως ο εκατόνταρχος Κορνήλιος, τον αγγελικό λόγο: «Οι προσευχές σου και οι ελεημοσύνες σου ανέβηκαν στον ουρανό ως προσφορά ευπρόσδεκτος από τον Θεό». Διότι η ελεημοσύνη είναι πραγματικά μία θυσία δοξολογίας προς τον ελεήμονα Θεό. Και όπως παρατηρεί ο ιερός Χρυσόστομος, το θυσιαστήριο του ελεήμονος ανθρώπου, δεν είναι οικοδόμημα πέτρινο επάνω στο όποιο θυσιάζεται ο Χριστός, άλλα το ίδιο το πανάγιο Σώμα του Χριστού.
Κάθε αδελφός του Χριστού, οπουδήποτε και αν ευρίσκεται είναι ένα ιερό και άγιο θυσιαστήριο επάνω στο όποιο μπορούμε να προσφέρουμε την θυσία της αγάπης. Επομένως ο κάθε πτωχός αδελφός μας, όχι μόνον δεν πρέπει να περιφρονήται από εμάς, αλλά και να είναι πρόσωπο άξιο ευλάβειας και σεβασμού.
Ο αγιογραφικός λόγος τονίζει ότι ο ελεών πτωχόν δανείζει Θεόν. Και ο χρυσορρήμων Πατήρ μας θέτει το ερώτημα: «Εάν ο Θεός δανείζεται από εμάς, επομένως είναι χρεώστης μας. Στην μέλλουσα ζωή, λοιπόν, θέλεις να έχεις τον Θεό κριτή ή χρεώστη;»
Ας αγαπήσουμε την ελεημοσύνη.
Πραγματικά κανένα αγαθό δεν μπορεί να εξισωθεί με αυτήν. Αυτή μας καθαρίζει από τις αμαρτίες και μας χορηγεί το θείο έλεος, δηλαδή την σωτηρία. Όπως λέγει ο υμνητής της Άγιος Ιωάννης, στην μέλλουσα Κρίση «ενώ εσύ σωπαίνεις αυτή θα σε υπερασπίζεται. Ή, καλύτερα, ενώ εσύ σωπαίνεις, αμέτρητα στόματα ευχαριστούν για σένα. Λοιπόν τρέξε και αγόρασε την σωτηρία δια της ελεημοσύνης».
«Ελεημοσύνη εκ θανάτου ρύεται» (ΚΑΤΕΡΙΝΑΣ ΤΣΑΚΙΡΗ, θεολόγου)
Δεν είναι υπερβολή να πούμε ότι η κινητήρια δύναμη της σύγχρονης κοινωνίας είναι η οικονομία.
Ο ψυχρός μάλιστα υπολογισμός της ζημιάς και του κέρδους θεωρείται ρεαλισμός.
Όταν όμως η αναγκαία οικονομική άνεση γίνεται προτεραιότητα ζωής, τότε, χωρίς να το καταλαβαίνουμε, περνάμε από την ανάγκη των χρημάτων στην αγάπη του πλούτου και τελικά γινόμαστε δούλοι στα χρήματα.
Έτσι το μέσο με το οποίο ελπίζαμε ότι θα κατακτούσαμε κάποια ελευθερία από τις ανασφάλειές μας γίνεται τύραννός μας.
Γι΄ αυτό το Πνεύμα του Θεού μας λέει ότι είναι καλύτερο να δίνουμε ελεημοσύνη από το να συγκεντρώνουμε πλούτο.
«Καλόν ποιήσαι ελεημοσύνη ή θησαυρίσαι χρυσίον· ελεημοσύνη γαρ εκ θανάτου ρύεται και αυτή αποκαθαριεί πάσαν αμαρτίαν» (Τωβίτ 12, 8-9).
Δηλαδή η ελεημοσύνη σώζει από τον πρόωρο θάνατο και καθαρίζει από κάθε αμαρτία. Αυτοί που κάνουν ελεημοσύνη θα ζήσουν πολλά και ευχάριστα χρόνια.
Η ελεημοσύνη όμως απαλάσσει κα από τον πνευματικό θάνατο. Είναι καλύτερο να βλέπουμε τις ανάγκες που έχουν οι άλλοι από το να βλέπουμε μόνο τον εαυτό μας και τις επιθυμίες μας.
Θα πρέπει να θέλουμε για τους άλλους ότι θέλουμε για τον εαυτό μας. Αυτό θα μας βοηθήσει σιγά σιγά να αισθανθούμε την ελεημοσύνη σαν φυσική ανάγκη, χωρίς να δημιουργεί την αίσθηση ότι εξασκούμε κάποια αρετή και χωρίς να αφήνει μέσα μας τόπο για απαίτηση ευχαριστιών από αυτούς που «ελεούνται».
Η αληθινή ευαγγελική ελεημοσύνη ανοίγει μέσα στην ψυχή του ελεήμονα πηγή ζωής από την οποία αναβλύζει «εν τω κρυπτώ» η χάρη του Αγίου Πνεύματος, ώστε όχι μόνο να μην απαιτεί από τους άλλους ευχαριστίες, αλλά αυτός να αισθάνεται χρεώστης. Η χαρά και η ζωή που νιώθει τον κάνουν ικανό να καταλαβαίνει ότι η «ελεημοσύνη εκ θανάτου ρύεται».
Του σπόρου και της ελεημοσύνης τα ιδιώματα έχουν μεγάλη ομοιότητα.
Όπως σπέρνουμε τον σπόρο στη γη, έτσι προσφέρουμε και την ελεημοσύνη στα χέρια του πτωχού.
Όπως σπέρνουμε έναν κόκκο και θερίζουμε πολλούς, έτσι δίνουμε ένα στον πτωχό και λαμβάνουμε από το Θεό πολλά.
Ο σπόρος εάν μείνει άσπαρτος δεν φέρνει καρπό. Ο πλούτος, εάν μείνει αμετάδοτος, γίνεται άκαρπος.
Εάν όμως μεταδοθεί στους φτωχούς καρποφορεί άπειρους πνευματικούς καρπούς, γιατί δίνουμε υλικά αγαθά και λαμβάνουμε την ουράνια βασιλεία. Όποιος ελεεί με απλοχεριά και χαρά, θα λάβει από τον Θεό πλούσια τη χάρη και την ευλογία.
Όταν σπέρνει ο γεωργός φαίνεται σαν να αδειάζει την αποθήκη του. Στην εποχή όμως της συγκομιδής θα τη γεμίσει με πολύ περισσότερο σιτάρι. Η ελεημοσύνη στην αρχή φαίνεται ως κένωση, ως προσφορά και δόσιμο. Στην ουσία όμως είναι πλήρωση και συγκομιδή κέρδους. Δίνουμε μερικά χρήματα ή μερικά είδη και φαίνεται σαν να τα χάνουμε. Στην πραγματικότητα όμως τα κερδίζουμε και στην παρούσα ζωή και στη μέλλουσα. Πληρώνει ο Θεός με τον τρόπο του. «Δανείζει Θεώ ο ελεών πτωχόν, κατά δε το δόγμα αυτού ανταποδώσει αυτώ» (Παροιμ.19,17).
ΠΩΣ ΠΡΕΠΕΙ ΝΑ ΓΙΝΕΤΕ Η ΕΛΕΗΜΟΣΥΝΗ
Ο Χριστός μας λέει ξεκάθαρα για το θέμα τούτο:
«Προσέχετε τὴν ἐλεημοσύνην ὑμῶν μὴ ποιεῖν ἔμπροσθεν τῶν ἀνθρώπων πρὸς τὸ θεαθῆναι αὐτοῖς· εἰ δὲ μήγε, μισθὸν οὐκ ἔχετε παρὰ τῷ πατρὶ ὑμῶν τῷ ἐν τοῖς οὐρανοῖς. 2 Ὅταν οὖν ποιῇς ἐλεημοσύνην, μὴ σαλπίσῃς ἔμπροσθέν σου, ὥσπερ οἱ ὑποκριταὶ ποιοῦσιν ἐν ταῖς συναγωγαῖς καὶ ἐν ταῖς ῥύμαις, ὅπως δοξασθῶσιν ὑπὸ τῶν ἀνθρώπων· ἀμὴν λέγω ὑμῖν, ἀπέχουσι τὸν μισθὸν αὐτῶν. 3 σοῦ δὲ ποιοῦντος ἐλεημοσύνην μὴ γνώτω ἡ ἀριστερά σου τί ποιεῖ ἡ δεξιά σου, 4 ὅπως ᾖ σου ἡ ἐλεημοσύνη ἐν τῷ κρυπτῷ· καὶ ὁ πατήρ σου ὁ βλέπων ἐν τῷ κρυπτῷ ἀποδώσει σοι ἐν τῷ φανερῷ.» (Μτθ. 6, 1-4).
Η αξία της ελεημοσύνης έγκειται στον τρόπο με τον οποίο εξασκείται.
Είναι μία αρετή που ενώ ανακουφίζει πολλούς από τις ανάγκες στις οποίες έχουν περιέλθει, αντίθετα δεν καλλιεργείται με τις ίδιες προϋποθέσεις απ΄ αυτούς που την εξασκούν, ούτε έχει τα ίδια αποτελέσματα σε όλους.
Άλλοι κάνουν ελεημοσύνη από μία παρόρμηση κενοδοξίας και επιδεικτικότητας.
Άλλοι για να αποφύγουν τις φορολογικές επιβαρύνσεις, άλλοι για να επιτύχουν κάποιο ιδιοτελή σκοπό και άλλοι από αγάπη και καλοσύνη για τον συνάνθρωπό τους..
Η ανθρώπινη προαίρεση είναι ένας σπόρος που ανάλογα με το περιεχόμενό του θερίζουμε τα αποτελέσματα.
Γι΄ αυτό και σύμφωνα με τις πράξεις τους θα κριθούν κατά την Δευτέρα Παρουσία οι άνθρωποι, «δεύτε οι ευλογημένοι του πατρός μου...», ή «πορεύεσθε απ΄ εμού οι κατηραμένοι» (Ματθ. 25, 34,41).
Η κρίση του Θεού είναι αδέκαστη και συμφωνεί με την ανθρώπινη προαίρεση. Η ελεημοσύνη είναι η πιο κύρια έκφραση της δικαιοσύνης.
Είναι η αγαπητική διάθεση που έχουμε και η οποία εκφράζεται και μετουσιώνεται σε έργα αγάπης και πράξεις λατρείας ανθρώπων προς τον Θεό. Ο απόστολος τονίζει ιδιαίτερα και τον τρόπο με τον οποίο πρέπει να εξασκείται, δηλ. «μη εκ λύπης ή εξ ανάγκης, ιλαρόν γαρ δότην αγαπά ο Θεός».
Μικρή βοήθεια με εγκάρδιο χαμόγελο αξίζει περισσότερο από μεγάλη προσφορά με κατήφεια και βλοσυρότητα. Όταν ελεούμε, να καθρεπτίζεται στο πρόσωπό μας η γνήσια αγάπη και συμπάθεια. Να βλέπουμε στο πρόσωπο του φτωχού τον Χριστό και να πιστεύουμε ότι ελεούμε τον Ίδιο.
Εκείνος είπε: «εφ΄ όσον εποιήσατε ενί τούτων των αδελφών μου των ελαχίστων, εμοί ποιήσατε» (Ματθ. 25, 40).
«Ου ποσότητα εισφοράς απαιτεί ο Θεός, αλλά μέτρα γνώμης», λέει ο άγιος Χρυσόστομος.
Οι δυνατότητές μας μπορεί να μην επιτρέπουν μεγάλη ποσότητα ελεημοσύνης. Τότε να προσέξουμε τη διάθεση της καρδιάς μας.
Είναι με άλλα λόγια η έμπρακτη εκδήλωση αγάπης προς τον συνάνθρωπό μας.
Σημαίνει ότι σπλαγχνίζομαι και ελεώ κάποιον. Συνήθως εννοούμε την υλική προσφορά προς τον πάσχοντα συνάνθρωπο μας (είτε από το περίσσευμα, είτε από το υστέρημα μας).
Δεν είναι όμως αποκλειστικά και μόνο αυτό.
«Η ελεημοσύνη είναι πρωτίστως αρετή της καρδίας και δευτερευόντως των χειρών».
Δεν πρέπει λοιπόν να σκεφτεί κάνεις ότι μη έχοντας υλικά αγαθά δεν μπορεί να κάνει ελεημοσύνη
Διότι ελεημοσύνη είναι και ένα ποτήρι κρύο νερό που θα προσφέρουμε στο όνομα του Χριστού.
Ελεημοσύνη είναι και μία ευχή που θα κάνουμε στον Χριστό για κάποιον αδελφό μας.
Ελεημοσύνη είναι και η λύπη που θα δοκιμάσουμε για μία δοκιμασία ή αρρώστια του αδελφού μας.
Ελεημοσύνη είναι η συμπαράσταση σε μία δύσκολη στιγμή του συνανθρώπου μας.
Ελεημοσύνη είναι η συμμετοχή του εαυτού μας, στις δυσκολίες των συνανθρώπων μας.
Ελεημοσύνη είναι να είσαι «άνθρωπος» και να έχεις ψυχή και καρδιά.
«ὁ ἀτιμάζων πένητας ἁμαρτάνει, ἐλεῶν δὲ πτωχοὺς μακαριστός» (Παροιμ. 14,21).
σε άλλο σημείο αναφέρεται
«δανείζει Θεῷ ὁ ἐλεῶν πτωχόν, κατὰ δὲ τὸ δόμα αὐτοῦ ἀνταποδώσει αὐτῷ.» (Παροιμ. 19,17).
Στους μακαρισμούς στο όρος των Ελαιών, ο Κύριος είχε τονίσει εμφαντικά: «μακάριοι οἱ ἐλεήμονες, ὅτι αὐτοὶ ἐλεηθήσονται.» (Μτθ. 5,7).
Ο πέμπτος μακαρισμός του Κυρίου αναφέρεται στους ελεήμονες:
« Μακάριοι οι ελεήμονες, ότι αυτοί ελεηθήσονται».
Ο Ιησούς Χριστός ο οποίος μακαρίζει τους ελεήμονες, είναι ο Ίδιος οικτίρμων και ελεήμων, μακρόθυμος, πολυέλεος και πολυεύσπλαχνος κατά τον λόγο του προφήτου Δαβίδ.
Αφού όμως ο Θεός είναι ελεήμων και μας προτρέπει να γίνουμε κι εμείς ελεήμονες, επομένως μας προτρέπει να ομοιάσουμε σε Αυτόν.
Ο άνθρωπος, λοιπόν, που είναι ελεήμων, είναι μιμητής του Κυρίου. Ο ιερός Χρυσόστομος λέγει ότι η ελεημοσύνη είναι μεγάλο αγαθό και δώρο του Θεού και όταν την εξασκούμε μας εξομοιώνει, κατά το δυνατόν, με τον Θεό.
Και συνεχίζει ο Άγιος: «Η ελεημοσύνη είναι σπουδαιότερο από το να ανασταίνει κανείς νεκρούς.
Διότι είναι πολύ πιο σπουδαίο να δώσεις τροφή στον Χριστό που πεινά, παρά να αναστήσεις νεκρούς στο όνομα του Χριστού. Στην πρώτη περίπτωση εσύ ευεργετείς τον Χριστό, στην δεύτερη περίπτωση ο Χριστός ευεργετεί εσένα.
Και αμείβεται κανείς όταν ευεργετεί, όχι όταν τον ευεργετούν. Η δε αμοιβή την οποία μας δίδει ο Χριστός για την ελεημοσύνη που κάνουμε στο όνομα Του, είναι το μέγα Του...έλεος».
Ο ελεήμων άνθρωπος προσφέρει ανθρώπινη αγάπη στον αδελφό του και δέχεται από τον ελεήμονα Χριστό το θείο έλεος.
Προσφέρει στον αδελφό του αγαθά φθαρτά και πρόσκαιρα και δέχεται αγαθά θεία και αιώνια.
Όσο περισσότερο ανοίξουμε την καρδιά μας και δώσουμε την αγάπη μας στους αδελφούς μας, δηλαδή στους αδελφούς του Χριστού, τόσο περισσότερο θα δεχθούμε μέσα μας την δική Του αγάπη.
Αν μετατρέψουμε την καρδιά μας σε μία πηγή από όπου αναβλύζει η αγάπη προς τους αδελφούς, τότε θα τρέξει και προς εμάς το θείο έλεος από την πηγή του ελέους, τον Χριστό.
Ο Θεός, λέγει ο ιερός Χρυσόστομος, ζητά από εμάς να λάβει αφορμή, για να μάς προσφέρει όλα τα αγαθά Του. Όταν επομένως κανείς ξοδεύει για ελεημοσύνη, τότε πλουτίζει, τότε είναι μακάριος και τρισμακάριος. Όταν η καρδιά μας εκχυλίζει το έλεος, τότε έχουμε στην κατοχή μας όλα τα πλούτη του Θεού τα ουράνια.
Όμως ο Θεός δεν θέλει απλώς και μόνο να ελεούμε τους αδελφούς μας. Θέλει να πράττουμε την ελεημοσύνη χαρούμενα, με ανοιχτή καρδιά. Ιλαρόν γαρ δότην αγαπά ο Θεός, όπως λέγει ο Απόστολος Παύλος.
Εκείνος που συμπαραστέκεται στον αδελφό του και πιστεύει ότι ο αδελφός του είναι ο ίδιος ο Χριστός, πρέπει να χαίρεται που αξιώνεται να εργάζεται το έργο της αγάπης. Διότι είναι παράλογο να ανακουφίζουμε τον πόνο του αδελφού μας και εμείς να λυπούμαστε.
Εκείνος που ενεργεί την ελεημοσύνη με τον τρόπο που θέλει ο Θεός, χαίρεται πάντα και ευχαριστεί τον Κύριο για ο,τι μπόρεσε να κάμει.
Στο πρόσωπο του αδελφού του που βοηθά, βλέπει τον Κύριο και το γεγονός αυτό δίνει φτερά στην ψυχή του και φθάνει ψηλά στους ουρανούς.
Εκεί ακούει, όπως ο εκατόνταρχος Κορνήλιος, τον αγγελικό λόγο: «Οι προσευχές σου και οι ελεημοσύνες σου ανέβηκαν στον ουρανό ως προσφορά ευπρόσδεκτος από τον Θεό». Διότι η ελεημοσύνη είναι πραγματικά μία θυσία δοξολογίας προς τον ελεήμονα Θεό. Και όπως παρατηρεί ο ιερός Χρυσόστομος, το θυσιαστήριο του ελεήμονος ανθρώπου, δεν είναι οικοδόμημα πέτρινο επάνω στο όποιο θυσιάζεται ο Χριστός, άλλα το ίδιο το πανάγιο Σώμα του Χριστού.
Κάθε αδελφός του Χριστού, οπουδήποτε και αν ευρίσκεται είναι ένα ιερό και άγιο θυσιαστήριο επάνω στο όποιο μπορούμε να προσφέρουμε την θυσία της αγάπης. Επομένως ο κάθε πτωχός αδελφός μας, όχι μόνον δεν πρέπει να περιφρονήται από εμάς, αλλά και να είναι πρόσωπο άξιο ευλάβειας και σεβασμού.
Ο αγιογραφικός λόγος τονίζει ότι ο ελεών πτωχόν δανείζει Θεόν. Και ο χρυσορρήμων Πατήρ μας θέτει το ερώτημα: «Εάν ο Θεός δανείζεται από εμάς, επομένως είναι χρεώστης μας. Στην μέλλουσα ζωή, λοιπόν, θέλεις να έχεις τον Θεό κριτή ή χρεώστη;»
Ας αγαπήσουμε την ελεημοσύνη.
Πραγματικά κανένα αγαθό δεν μπορεί να εξισωθεί με αυτήν. Αυτή μας καθαρίζει από τις αμαρτίες και μας χορηγεί το θείο έλεος, δηλαδή την σωτηρία. Όπως λέγει ο υμνητής της Άγιος Ιωάννης, στην μέλλουσα Κρίση «ενώ εσύ σωπαίνεις αυτή θα σε υπερασπίζεται. Ή, καλύτερα, ενώ εσύ σωπαίνεις, αμέτρητα στόματα ευχαριστούν για σένα. Λοιπόν τρέξε και αγόρασε την σωτηρία δια της ελεημοσύνης».
«Ελεημοσύνη εκ θανάτου ρύεται» (ΚΑΤΕΡΙΝΑΣ ΤΣΑΚΙΡΗ, θεολόγου)
Δεν είναι υπερβολή να πούμε ότι η κινητήρια δύναμη της σύγχρονης κοινωνίας είναι η οικονομία.
Ο ψυχρός μάλιστα υπολογισμός της ζημιάς και του κέρδους θεωρείται ρεαλισμός.
Όταν όμως η αναγκαία οικονομική άνεση γίνεται προτεραιότητα ζωής, τότε, χωρίς να το καταλαβαίνουμε, περνάμε από την ανάγκη των χρημάτων στην αγάπη του πλούτου και τελικά γινόμαστε δούλοι στα χρήματα.
Έτσι το μέσο με το οποίο ελπίζαμε ότι θα κατακτούσαμε κάποια ελευθερία από τις ανασφάλειές μας γίνεται τύραννός μας.
Γι΄ αυτό το Πνεύμα του Θεού μας λέει ότι είναι καλύτερο να δίνουμε ελεημοσύνη από το να συγκεντρώνουμε πλούτο.
«Καλόν ποιήσαι ελεημοσύνη ή θησαυρίσαι χρυσίον· ελεημοσύνη γαρ εκ θανάτου ρύεται και αυτή αποκαθαριεί πάσαν αμαρτίαν» (Τωβίτ 12, 8-9).
Δηλαδή η ελεημοσύνη σώζει από τον πρόωρο θάνατο και καθαρίζει από κάθε αμαρτία. Αυτοί που κάνουν ελεημοσύνη θα ζήσουν πολλά και ευχάριστα χρόνια.
Η ελεημοσύνη όμως απαλάσσει κα από τον πνευματικό θάνατο. Είναι καλύτερο να βλέπουμε τις ανάγκες που έχουν οι άλλοι από το να βλέπουμε μόνο τον εαυτό μας και τις επιθυμίες μας.
Θα πρέπει να θέλουμε για τους άλλους ότι θέλουμε για τον εαυτό μας. Αυτό θα μας βοηθήσει σιγά σιγά να αισθανθούμε την ελεημοσύνη σαν φυσική ανάγκη, χωρίς να δημιουργεί την αίσθηση ότι εξασκούμε κάποια αρετή και χωρίς να αφήνει μέσα μας τόπο για απαίτηση ευχαριστιών από αυτούς που «ελεούνται».
Η αληθινή ευαγγελική ελεημοσύνη ανοίγει μέσα στην ψυχή του ελεήμονα πηγή ζωής από την οποία αναβλύζει «εν τω κρυπτώ» η χάρη του Αγίου Πνεύματος, ώστε όχι μόνο να μην απαιτεί από τους άλλους ευχαριστίες, αλλά αυτός να αισθάνεται χρεώστης. Η χαρά και η ζωή που νιώθει τον κάνουν ικανό να καταλαβαίνει ότι η «ελεημοσύνη εκ θανάτου ρύεται».
Του σπόρου και της ελεημοσύνης τα ιδιώματα έχουν μεγάλη ομοιότητα.
Όπως σπέρνουμε τον σπόρο στη γη, έτσι προσφέρουμε και την ελεημοσύνη στα χέρια του πτωχού.
Όπως σπέρνουμε έναν κόκκο και θερίζουμε πολλούς, έτσι δίνουμε ένα στον πτωχό και λαμβάνουμε από το Θεό πολλά.
Ο σπόρος εάν μείνει άσπαρτος δεν φέρνει καρπό. Ο πλούτος, εάν μείνει αμετάδοτος, γίνεται άκαρπος.
Εάν όμως μεταδοθεί στους φτωχούς καρποφορεί άπειρους πνευματικούς καρπούς, γιατί δίνουμε υλικά αγαθά και λαμβάνουμε την ουράνια βασιλεία. Όποιος ελεεί με απλοχεριά και χαρά, θα λάβει από τον Θεό πλούσια τη χάρη και την ευλογία.
Όταν σπέρνει ο γεωργός φαίνεται σαν να αδειάζει την αποθήκη του. Στην εποχή όμως της συγκομιδής θα τη γεμίσει με πολύ περισσότερο σιτάρι. Η ελεημοσύνη στην αρχή φαίνεται ως κένωση, ως προσφορά και δόσιμο. Στην ουσία όμως είναι πλήρωση και συγκομιδή κέρδους. Δίνουμε μερικά χρήματα ή μερικά είδη και φαίνεται σαν να τα χάνουμε. Στην πραγματικότητα όμως τα κερδίζουμε και στην παρούσα ζωή και στη μέλλουσα. Πληρώνει ο Θεός με τον τρόπο του. «Δανείζει Θεώ ο ελεών πτωχόν, κατά δε το δόγμα αυτού ανταποδώσει αυτώ» (Παροιμ.19,17).
ΠΩΣ ΠΡΕΠΕΙ ΝΑ ΓΙΝΕΤΕ Η ΕΛΕΗΜΟΣΥΝΗ
Ο Χριστός μας λέει ξεκάθαρα για το θέμα τούτο:
«Προσέχετε τὴν ἐλεημοσύνην ὑμῶν μὴ ποιεῖν ἔμπροσθεν τῶν ἀνθρώπων πρὸς τὸ θεαθῆναι αὐτοῖς· εἰ δὲ μήγε, μισθὸν οὐκ ἔχετε παρὰ τῷ πατρὶ ὑμῶν τῷ ἐν τοῖς οὐρανοῖς. 2 Ὅταν οὖν ποιῇς ἐλεημοσύνην, μὴ σαλπίσῃς ἔμπροσθέν σου, ὥσπερ οἱ ὑποκριταὶ ποιοῦσιν ἐν ταῖς συναγωγαῖς καὶ ἐν ταῖς ῥύμαις, ὅπως δοξασθῶσιν ὑπὸ τῶν ἀνθρώπων· ἀμὴν λέγω ὑμῖν, ἀπέχουσι τὸν μισθὸν αὐτῶν. 3 σοῦ δὲ ποιοῦντος ἐλεημοσύνην μὴ γνώτω ἡ ἀριστερά σου τί ποιεῖ ἡ δεξιά σου, 4 ὅπως ᾖ σου ἡ ἐλεημοσύνη ἐν τῷ κρυπτῷ· καὶ ὁ πατήρ σου ὁ βλέπων ἐν τῷ κρυπτῷ ἀποδώσει σοι ἐν τῷ φανερῷ.» (Μτθ. 6, 1-4).
Η αξία της ελεημοσύνης έγκειται στον τρόπο με τον οποίο εξασκείται.
Είναι μία αρετή που ενώ ανακουφίζει πολλούς από τις ανάγκες στις οποίες έχουν περιέλθει, αντίθετα δεν καλλιεργείται με τις ίδιες προϋποθέσεις απ΄ αυτούς που την εξασκούν, ούτε έχει τα ίδια αποτελέσματα σε όλους.
Άλλοι κάνουν ελεημοσύνη από μία παρόρμηση κενοδοξίας και επιδεικτικότητας.
Άλλοι για να αποφύγουν τις φορολογικές επιβαρύνσεις, άλλοι για να επιτύχουν κάποιο ιδιοτελή σκοπό και άλλοι από αγάπη και καλοσύνη για τον συνάνθρωπό τους..
Η ανθρώπινη προαίρεση είναι ένας σπόρος που ανάλογα με το περιεχόμενό του θερίζουμε τα αποτελέσματα.
Γι΄ αυτό και σύμφωνα με τις πράξεις τους θα κριθούν κατά την Δευτέρα Παρουσία οι άνθρωποι, «δεύτε οι ευλογημένοι του πατρός μου...», ή «πορεύεσθε απ΄ εμού οι κατηραμένοι» (Ματθ. 25, 34,41).
Η κρίση του Θεού είναι αδέκαστη και συμφωνεί με την ανθρώπινη προαίρεση. Η ελεημοσύνη είναι η πιο κύρια έκφραση της δικαιοσύνης.
Είναι η αγαπητική διάθεση που έχουμε και η οποία εκφράζεται και μετουσιώνεται σε έργα αγάπης και πράξεις λατρείας ανθρώπων προς τον Θεό. Ο απόστολος τονίζει ιδιαίτερα και τον τρόπο με τον οποίο πρέπει να εξασκείται, δηλ. «μη εκ λύπης ή εξ ανάγκης, ιλαρόν γαρ δότην αγαπά ο Θεός».
Μικρή βοήθεια με εγκάρδιο χαμόγελο αξίζει περισσότερο από μεγάλη προσφορά με κατήφεια και βλοσυρότητα. Όταν ελεούμε, να καθρεπτίζεται στο πρόσωπό μας η γνήσια αγάπη και συμπάθεια. Να βλέπουμε στο πρόσωπο του φτωχού τον Χριστό και να πιστεύουμε ότι ελεούμε τον Ίδιο.
Εκείνος είπε: «εφ΄ όσον εποιήσατε ενί τούτων των αδελφών μου των ελαχίστων, εμοί ποιήσατε» (Ματθ. 25, 40).
«Ου ποσότητα εισφοράς απαιτεί ο Θεός, αλλά μέτρα γνώμης», λέει ο άγιος Χρυσόστομος.
Οι δυνατότητές μας μπορεί να μην επιτρέπουν μεγάλη ποσότητα ελεημοσύνης. Τότε να προσέξουμε τη διάθεση της καρδιάς μας.
